یادداشت| الجزایر پس از انتخابات و سناریوهای پیش رو

به گزارش خبرگزاری رسا، انتخابات ریاست جمهوری الجزایر درحالی برگزار شد که مردم این کشور 42 هفته پیاپی با برپایی تظاهرات مسالمت آمیز خواستار برکناری تمام عناصر وابسته به نظام بوتفلیقه از ساختار قدرت بودند. از 5 نامزدی که در این انتخابات با یکدیگر رقابت کردند 3 نفر آنان از جمله عبدالمجید تبون از وابستگان به نظام بوتفلیقه بودند. از 24 میلیون الجزایری که دارای شرایط رای دادن هستند، فقط 41 درصد آنان در انتخابات شرکت کردند و تبون با 4 میلیون رای ( 58 درصد آرا ) به عنوان رئیس جمهور جدید الجزایر معرفی شد. جعفر قنادباشی کارشناس تحولات شمال آفریقا تحلیلی درباره انتخابات الجزایر و سناریوی‌های پیش روی این کشور دارد که متن آن به شرح ذیل است.

خط مشی که هیئت حاکمه الجزایر در انتخابات ریاست جمهوری این کشور دنبال کرد، این بود که با برگزاری انتخابات رکنی از مشروعیت مبتنی بر آراء مردمی را بدست بیآورد و براساس این مشروعیت به حکومت خود ادامه دهد. هرچند که هیئت حاکمه الجزایر پیش از برگزاری انتخابات قدرت را طبق قانون اساسی این کشور در اختیار داشت اما فاقد مشروعیت مردمی بود لذا با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری خواست مشروعیت جدیدی از سوی مردم کسب کند.

اقدام دیگری که این هیئت انجام داد ، نامزدی عبدالمجید تبون در انتخابات ریاست جمهوری بود که به پیروزی او منجر شد. تبون به عنوان یک شخصیت مخالف بوتفلیقه مطرح شد تا از این طریق آرای مخالفان جلب شود. به هرحال، آنچه که اکنون در صحنه سیاسی الجزایر دارد اتفاق می‌افتد یک معمای جدیدی است که در کمتر کشور عربی یا آفریقایی رخ داده است. در اینجا شاید بتوان به مشکلی که در روند انتخابات ریاست جمهوری تونس ایجاد شد، اشاره کرد. در این انتخابات نبیل القروی رهبر حزب قلب تونس نامزد شد اما به اتهام پولشویی به زندان افتاد. با وجود این، با رای مردمی به دور دوم انتخابات ریاست جمهوری راه یافت. این مسئله به معمای قانونی و مشکل سیاسی برای مقامات تونس تبدیل شد.

انتخابات ریاست جمهوری الجزایر معمای جدیدی را در این کشور به وجود آورده و این موضوع بسیار مهمی است که هیئت حاکمه، ارتش، دولتمردان و شخص تبون به عنوان رئیس جمهور جدید بتوانند این معما را حل کنند چرا که آنها هم اکنون با مخالفت‌های مردمی روبرو هستند. به نظر می‌رسد هیئت حاکمه الجزایر برای کنترل وضعیت این کشور چند سناریوی پیش روی خود دارد.

اولین سناریوی آن است که بر روند انتخابات تاکید شود. یعنی بر مشروعیت انتخابات و اینکه عبدالمجید تبون رئیس جمهور رسمی و قانونی کشور است، تاکید و تلاش کنند تا مخالفان در حاشیه قرار بگیرند. بدین معنا که مخالفان نادیده گرفته شوند و همواره بر این نکته تاکید شود که مخالفان در اقلیت قرار دارند و کسانی که در خیابان‌ها تظاهرات می‌کنند، درصد قابل توجهی نیستند و آنان نمی‌توانند در نتیجه انتخابات تاثیری بگذارند، هرچند که مزاحمت‌هایی را ایجاد می‌کنند لذا به نظر می‌رسد هدف اصلی هیئت حاکمه الجزایر ادامه دادن به همین راه و تاکید برمشروعیت تبون به عنوان رئیس جمهور جدید این کشور است. مقامات الجزایر به تدریج عرصه را برای مخالفان محدود خواهند کرد و همزمان با آن کوشش می‌کنند تا موضوع ریاست جمهوری تبون را به الجزایری‌ها بقبولاند. این مهم ترین سناریوی است که هیئت حاکمه الجزایر درصدد اجرایی ساختن آن است.

سناریوی دوم آن است که هیئت حاکمه الجزایر نتواند جمعیت گسترده مخالفان که در شهرهای مختلف این کشور حضور دارند، مهار کند. بدین معنا که مقامات الجزایر نتوانند مخالفان را محدود کنند و هرگونه سرکوبی با واکنش جدی و حتی خشونت بار مردم روبرو شود. به اعتقاد بنده، هیئت حاکمه الجزایر چنین وضعیتی را درنظر گرفته است. یکی از فرضیاتی که ذهن تبون و دوستانش در هیئت حاکمه وجود دارد، این است که آنها با محوریت تبون به عنوان یک شخصیت مشروع و مردمی هیئت گفت‌وگوهای ملی تشکیل دهند. در این هیئت تلاش خواهد شد که دامنه تظاهرات را به تدریج کاهش دهند تا جایی که فعالیت‌های مخالفان را غیرقانونی اعلام کنند. 

سناریوی سوم آن است چنانچه از طریق گفت‌وگوهای ملی مقامات الجزیره نتوانند اهداف خود را پیش ببرند و اوضاع و شرایط الجزایر بدتر شد، گام بعدی را برخواهند داشت و آن تشکیل دولت انتقالی است البته احتمال اجرایی شدن این راهکار بسیار اندک است. به هرحال، چنانچه روند تحولات الجزایر به سمت تشکیل دولت انتقالی پیش برود، این دولت با محوریت شخص تبون تشکیل خواهد شد.

اکنون هئیت حاکمه الجزایر از برگزاری موفقیت آمیز انتخابات ریاست جمهوری این کشور به عنوان برگ برنده استفاده می‌کند چراکه معتقد است انتخابات مزبور مبتنی بر آرای مردمی است. هرچند که الجزایری‌ها بر این باورند میزان 41 درصد مشارکت مردمی که توسط مقامات رسمی اعلام شده ساختگی است و واقعیت ندارد. با وجود این، مقامات الجزیره با بهره برداری از برگ برنده خود می‌کوشند با اجرای انواع سیاست‌های محدود کننده دامنه اعتراضات و مخالفت‌ها را کاهش دهند و آن را متوقف کنند، به گونه‌ای که شرایط به حالت قبل یعنی دوره بوتفلیقه بازگردد.

در اینجا باید به این نکته اشاره کنم که تبون بعد از پیروزیش در انتخابات گفته است، در نظر دارد قانون اساسی جدیدی را به همه پرسی بگذارد، این یکی از برگ‌هایی است که او برای مهار وضعیت الجزایر مطرح کرده است. تبون می‌خواهد خود را مخالف ساختار نظام بوتفلیقه معرفی و چنین وانمود کند که خواهان ایجاد وضعیت جدیدی در الجزایراست. اینکه او بخواهد قانون اساسی را عوض کند، امیدهایی است که می‌خواهد در مردم ایجاد کند و به اعتراضات خیابانی پایان دهد. درحقیقت، تبون با این اقدام می‌خواهد برمخالفان تاثیرگذاری کند و آنان را به سمت خود جلب کند.

به هرحال، بنده معتقدم الجزیر در کوتاه مدت روزهای پرتنشی را در پیش خواهد داشت. مقامات الجزیره تلاش خواهند کرد تا مخالفان را ناامید کنند و در این راه از رسانه‌های داخلی و خارجی استفاده خواهند کرد.